1940: Το Πανεθνικο Προσκλητηριο

Πριν από 50 χρόνια ο Αθανάσιος Γκούμας, ένας Μακεδονομάχος από τα Γρεβενά, κατετάγη σε ηλικία 66 ετών ως εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό. Έγινε ο θρυλικός "παππούς" του αλβανικού μετώπου ή "Καπετάν-πόλεμος" όπως τον ονόμαζαν οι στρατιώτες μας. Ο ηρωικός λεβεντόγερος βουτήχθηκε μαζί με τους στρατιώτες μας στο χιόνι, μούσκεψε κι αυτός στις βροχές, πείνασε κι αυτός τυλιγμένος μέσα στη χλαίνη του. Ο θρυλικός "παππούς" πολέμησε με το "μάϊλιχέρ" του τους εισβολείς, και είχε τη δόξα, στα 66 του χρόνια να τραυματιστεί δύο φορές και να ξαναγυρίσει στην πρώτη γραμμή, αλλά και την πίκρα να χάσει σε εκείνον τον πόλεμο το μεγάλο του γιo Αχιλλέα, που σκοτώθηκε στο Πόγραδετς την τελευταία μέρα του πολέμου.

Ο Αθανάσιος Γκούμας δεν ήταν όμως παρά ένας από τους χιλιάδες Έλληνες που "με το χαμόγελο στα χείλη" ανταποκρίθηκαν στο Προσκλητήριο της Πατρίδος το πρωί εκείνης της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου 1940.

Χαρακτηριστικό δείγμα της πανεθνικής αντίστασης αποτέλεσε και η συμβολή του αμάχου πληθυσμού στην προάσπιση της Πατρίδος. Πώς να μην σταθούμε στην προσφορά της Ελληνίδας στη γραμμή του μετώπου, που μέσα στη λαίλαπα του πολέμου μετέφερε πολεμοφόδια στο μαχόμενο Στρατό μας με δύναμη, αυταπάρνηση και γενναιότητα; Δεν ήσαν όμως μόνο οι Ηπειρώτισσες της πρώτης γραμμής που πολέμησαν τον εισβολέα, αλλά και οι γυναίκες των μετόπισθεν που συνέδραμαν τους πατέρες, γιους, αδελφούς και άνδρες τους με τρόπο και φρόνημα ανάλογο των αρχαίων Σπαρτιατισσών.

Για να καταλάβουμε το αλύγιστο εθνικό φρόνημα που επικρατούσε στην Ελλάδα και το οποίο είχε βεβαίως καλλιεργηθεί από το Εθνικό Καθεστώς της 4ης Αυγούστου, αρκεί να μεταφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα όπως τα αναφέρει ο Χρήστος Ζαλοκώστας στο "Περιβόλι των Θεών":

"Ένας πατέρας, άμα πήρε την είδηση πως ο γιος του σκοτώθηκε στο μέτωπο και άκουσε την κόρη του ν' απορεί με τι τρόπο θα έλεγαν τέτοια είδηση στη μάνα, της είπε:
- Γιατί να το μάθει με τρόπο η μάνα σου; Μήπως πέθανε το παιδί μας; Στον πόλεμο σκοτώθηκε!", κι ακόμη:
"Μία γυναίκα, που είδε το μοναχογιό της να γυρίζει κουτσός με δεκανίκια, του είπε:
- Μη λυπάσαι, παιδί μου. Σε κάθε σου βήμα ο κόσμος θα βλέπει την παλικαριά σου..."

Μεγάλη ήταν και η προσφορά στον εθνικό αγώνα των νέων, αγοριών και κοριτσιών της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας (Ε.Ο.Ν.), των κυριών της "Φανέλας του Στρατιώτου", καθώς και των Αδελφών Νοσοκόμων που στελέχωσαν τα Νοσοκομεία της πρώτης γραμμής, αλλά και των μετόπισθεν.

Την εποχή των εχθροπραξιών, προκειμένου να τονωθεί ακόμη περισσότερο το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών αλλά και των αμάχων, χρησιμοποιήθηκε από το τότε Υπουργείο Τύπου η προπαγανδιστική αρχή του "εξευτελισμού του εχθρού". Στη "μάχη" αυτή ρίχθηκαν γελοιογράφοι, συνθέτες και δημοσιογράφοι οι οποίοι δημιούργησαν την εικόνα του φυγόμαχου, δειλού ιταλού στρατιώτη. Ο μύθος αυτός συντηρήθηκε και μεταπολεμικά προκειμένου να στηριχθεί το ιδεολόγημα της δήθεν "αντιφασιστικής πάλης" του λαού μας, παραβλέποντας έντεχνα το ότι οι Έλληνες πολέμησαν όπως θα πολεμούσαν οποιονδήποτε ξένο που θα υπέβλεπε την ακεραιότητα της Πατρίδος τους, όπως άλλωστε είχαν κάνει τόσες και τόσες φορές στην Ιστορία της Ελλάδος. Ας μην ξεχνούμε εξάλλου ότι και το καθεστώς της 4ης Αυγούστου είχε πολλά κοινά ιδεολογικά χαρακτηριστικά με το Ιταλικό
φασιστικό καθεστώς.

Όμως, το γεγονός αυτό δεν εμπόδισε των Ιωάννη Μεταξά να λάβει την περί αντιστάσεως στον εισβολέα απόφαση, και να καλέσει τον Ελληνικό λαό στον υπέρ πάντων αγώνα.

"...Τώρα θα αποδείξομεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθεί σύσσωμον. Αγωνισθείτε δια την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών."

- Διάγγελμα Ι. Μεταξά προς τον Ελληνικό λαό, 28η Οκτωβρίου 1940

Ο Ελληνικός Στρατός, λοιπόν δεν πολέμησε εναντίον μιας ιδεολογίας, αλλά εναντίον ενός άλλου εχθρικού στρατού, ασυγκρίτως ανωτέρου, υλικά, όχι όμως τόσο όσο ήθελε η προπαγάνδα του τότε ιταλικού καθεστώτος. Είχε και ο Ιταλικός στρατός να αντιμετωπίσει προβλήματα όμοια με αυτά που αντιμετώπιζε ο Ελληνικός: κακές καιρικές συνθήκες, ελλιπή τροφοδοσία, κρυοπαγήματα, κλπ. Εκείνο που τελικά υπερίσχυσε ήταν η αδάμαστη Ελληνική Ψυχή που ώθησε τον Έλληνα Στρατιώτη να πολεμήσει με περίσσιο θάρρος έναν στρατό που επιχειρούσε έναν άδικο πόλεμο.

Το έπος του '40 ήταν η απάντηση των Ελλήνων σ' ένα πανεθνικό προσκλητήριο του οποίου απόντες ήσαν όπως πάντοτε οι κομμουνιστές. Βλέπετε, ίσχυε, τότε το πρόσκαιρο σύμφωνο φιλίας Γερμανίας - ΕΣΣΔ (Σύμφωνο Μολότωφ - Ρίμπεντροπ), και το ΚΚΕ, υπάκουο στις εντολές της Μόσχας διακήρυττε ότι κακώς πολεμούμε τους Ιταλούς. Ο τότε Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης δεν αφήνει καμία αμφιβολία γ' αυτό:

"Ο Μεταξάς από την πρώτη στιγμή έκαμε πόλεμο φασιστικό, κατακτητικό πόλεμο"

Για το Ζαχαριάδη εχθρός δεν είναι ο ιταλικός στρατός, αλλά "ο κύριος εχθρός του λαού (είναι ο Μεταξάς), η ανατροπή του είναι το πιο άμεσο και ζωτικό συμφέρον της χώρας".

- Γ' επιστολή Ν.Ζαχαριάδη, 17-1-1941

Αλλά και η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ στο "μανιφέστο" της 7-12-1940 καλούσε τους Έλληνες στρατιώτες να λιποτακτήσουν:
"Ο πόλεμος προκλήθηκε από την βασιλομεταξική σπείρα. Δεν μπορεί να έχει την παραμικρή σχέση με την υπεράσπιση της πατρίδος μας... Καλούνται οι στρατιώτες να αρνηθούν να πολεμήσουν..."

Με την εκδήλωση της εαρινής ιταλικής επιθέσεως το Μάρτιο του 1941 το ΚΚΕ καλούσε με ανακοίνωσή του (18 Μαρτίου 1941) τους Έλληνες στρατιώτες να εγκαταλείψουν τον αγώνα, και τον Ελληνικό λαό να παραδειγματιστεί από τον "ηρωικό αδελφό λαό της Βουλγαρίας". Η ίδια εθνοπροδοτική αυθάδεια του ΚΚΕ συνεχίστηκε και όταν μας επετέθησαν οι Γερμανοί.

Σε προκήρυξη του ΚΚΕ της 14-4-41 εκαλείτο ο λαός να σκεφθεί "πόσο διαφορετικά θα ήταν η θέση του σήμερα, αν η επιστράτευση της 28ης Οκτωβρίου 1940 μετατρεπόταν σε λαϊκό ξεσήκωμα, να σκεφτεί ακόμα πως αν το σωτήριο αυτό ξεσήκωμα δεν έγινε, αιτία είναι η πλάνη του λαού ότι ο πόλεμος ήταν δίκαιος".

Η στάση των κομμουνιστών άλλαξε μόνον όταν εκδηλώθηκε η αιφνιδιαστική γερμανική επίθεση της 22 Ιουνίου 1941 κατά της ΕΣΣΔ. Τότε όλοι οι κομμουνιστές και μαζί με αυτούς και το ΚΚΕ καλούσαν τους λαούς να αγωνισθούν για την υπεράσπιση της σοβιετικής τους πατρίδας.

(Απόφαση ΚΕ του ΚΚΕ, 1-8-41)

Αυτοί ήταν οι «πατριώτες» κομμουνιστές… Χάριν λοιπόν της ιστορικής αληθείας, όταν αναφερόμαστε στο έπος του 1940, καλό είναι να αναφέρουμε ότι το δημιούργησαν όχι οι πληρωμένοι λακέδες της Σοβιετίας, αλλά οι στο Γένος και στο Φρόνημα Έλληνες.

Χρήστος Παππάς